Uprawnienia do zasiłku chorobowego, gdy zwolnienie lekarskie wystawiono za okres wsteczny

Pracownikowi zostało wystawione zwolnienie lekarskie ZUS ZLA obejmujące także okres kilku dni poprzedzających datę jego wystawienia. Czy i w jakich przypadkach lekarz może wystawić zwolnienie za okres wsteczny?

Dowodem do wypłaty zasiłku chorobowego (także wynagrodzenia chorobowego) jest prawidłowo wystawione zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy. Na jego podstawie zasiłek przysługuje za cały okres orzeczonej w nim niezdolności do pracy (oczywiście, o ile nie zachodzą okoliczności powodujące utratę prawa do świadczenia lub w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy nie wyczerpie się okres zasiłkowy). Natomiast zaświadczenie lekarskie wystawione niezgodnie z zasadami, o których mowa poniżej, nie może być podstawą do wypłaty świadczenia.

Zgodnie z art. 53 ust. 1 ustawy zasiłkowej, dowodami stwierdzającymi m.in. czasową niezdolność do pracy z powodu choroby są następujące zaświadczenia lekarskie:

wystawione w formie elektronicznej (tzw. e-ZLA),
wystawione w tzw. trybie alternatywnym, tj. na formularzu zaświadczenia lekarskiego wydrukowanym z systemu teleinformatycznego, albo
wydruk zaświadczenia lekarskiego wystawionego w formie elektronicznej (tzw. wydruk e-ZLA).

Zasady i tryb wystawiania zaświadczeń lekarskich określają przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 listopada 2015 r. w sprawie trybu i sposobu orzekania o czasowej niezdolności do pracy, wystawiania zaświadczenia lekarskiego oraz trybu i sposobu sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim (Dz. U. poz. 2013), dalej rozporządzenia. Wynika z nich, że zaświadczenie lekarskie wystawia się na okres od dnia, w którym przeprowadzono badanie, lub od dnia bezpośrednio następującego po dniu badania (§ 7 ust. 1 rozporządzenia). Zaświadczenie to może być również wystawione na okres:

nie dłuższy niż 3 dni poprzedzające dzień, w którym przeprowadzono badanie, jeżeli jego wyniki wykazują, że ubezpieczony w tym okresie niewątpliwie był niezdolny do pracy,
wcześniejszy niż 3 dni poprzedzające dzień badania w razie stwierdzenia lub podejrzenia zaburzeń psychicznych ograniczających zdolność ubezpieczonego do oceny własnego postępowania (zaświadczenie to musi być wystawione przez lekarza psychiatrę).

Przykład

Pracownik zgłosił się do lekarza w dniu 13 października 2025 r. W trakcie badania lekarz orzekł niezdolność do pracy od 10 do 23 października 2025 r. i na taki okres wystawił zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA. Zaświadczenie to obejmuje 3 dni poprzedzające dzień przeprowadzenia badania i stanowi dowód do wypłaty zasiłku chorobowego za cały okres orzeczonej niezdolności do pracy, tj. od 10 do 23 października 2025 r. (14 dni).

Zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA może też być wystawione na okres rozpoczynający się po dniu badania, nie później jednak niż 4. dnia po dniu badania, jeżeli:

bezpośrednio po dniu badania przypadają dni wolne od pracy,
badanie jest przeprowadzane w okresie wcześniej orzeczonej niezdolności do pracy.

Przykład

Pracownik zgłosił się do lekarza 24 października 2025 r. (piątek) po godzinach pracy. Po przeprowadzeniu badania lekarz orzekł o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby. Ponieważ bezpośrednio po dniu badania przypadały dni wolne od pracy (sobota i niedziela), lekarz wystawił zaświadczenie na okres od 27 października (od poniedziałku) do 2 listopada 2025 r. Tak wystawione zaświadczenie ZUS ZLA stanowi dokument do wypłaty zasiłku chorobowego.

Przykład

Pracownikowi zostało wystawione zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA orzekające o jego czasowej niezdolności do pracy na okres od 1 do 31 października 2025 r. Na kolejne badanie zgłosił się on do lekarza w dniu 28 października 2025 r. Lekarz orzekł, że pracownik jest nadal niezdolny do pracy z powodu choroby i wystawił kolejne zaświadczenie ZUS ZLA na okres od 1 do 14 listopada 2025 r. (czyli od czwartego dnia po dniu badania). Zaświadczenie to stanowi dowód do wypłaty zasiłku chorobowego za cały okres choroby.

Jeśli niezdolność do pracy przypada na okres pobytu w szpitalu (albo w innym podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne), to zaświadczenie lekarskie stwierdzające pobyt pracownika w tej placówce wystawia się nie później niż w dniu wypisania do domu. Przy czym gdy pobyt w szpitalu trwa dłużej niż 14 dni, zaświadczenie powinno być wystawiane co 14 dni (§ 10 rozporządzenia) w celu umożliwienia wypłaty wynagrodzenia za czas choroby lub zasiłku chorobowego.

W praktyce, jeśli lekarz poda datę niezdolności do pracy, która obejmuje okres wsteczny, tj. wcześniejszy niż 3 dni przed datą badania, musi to uzasadnić, a ZUS przeprowadza postępowanie wyjaśniające. System wyświetla wówczas informację o podziale okresu niezdolności do pracy, a po utworzeniu zwolnienia mogą wygenerować się 2 zaświadczenia lekarskie - w tym jedno na okres wsteczny. Zaświadczenie lekarskie, które:

w całości obejmuje okres dłuższy niż 3 dni poprzedzające dzień badania, kwalifikowane jest jako zaświadczenie wystawione na okres wsteczny,
obejmuje także okres dłuższy niż 3 dni poprzedzające dzień badania, dzielone jest automatycznie na odrębne zaświadczenia, których okres jest kwalifikowany jako:

okres bieżący, tj. okres nie dłuższy niż 3 dni poprzedzające dzień badania,
okres wsteczny, tj. okres dłuższy niż 3 dni poprzedzające dzień badania.

Zaświadczenie za okres wsteczny oznaczone jest na profilu PUE/eZUS statusem "Wsteczne - do wyjaśnienia". Stanowi ono dokument do ustalenia uprawnień do świadczeń chorobowych tylko wówczas, gdy ZUS uzna je za uzasadnione medycznie. W takim przypadku jego status zostanie zmieniony na "Wsteczne - uzasadnione medycznie". Jeśli jednak po dokonaniu analizy ZUS uznana, że zaświadczenie nie jest uzasadnione medycznie (status "Wsteczne - nieuzasadnione medycznie"), to nie może ono być podstawą do ustalenia prawa i wypłaty świadczenia chorobowego.

Powyższe wynika z poradnika dla lekarzy pt. "Krok po kroku wystawianie elektronicznych zwolnień lekarskich (e-zla)..." oraz z komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej.