Uprawnienia do zasiłku chorobowego przedsiębiorcy posiadającego zaległości w składkach ZUS

Od 3 marca 2025 r. przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą i z tego tytułu podlega ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu. Składki na te ubezpieczenia opłaca na zasadach ogólnych. Pod koniec maja 2025 r. ma wyznaczony termin operacji i przez dłuższy czas będzie przebywał na zwolnieniu lekarskim. Czy będzie miał prawo do zasiłku chorobowego, jeśli na koncie płatnika w ZUS widnieje zadłużenie? Nadmieniamy, że przed rozpoczęciem działalności osoba ta przez 6 miesięcy nigdzie nie pracowała.

Przedsiębiorca będzie uprawniony do zasiłku chorobowego dopiero po upływie okresu wyczekiwania i pod warunkiem, że zadłużenie w ZUS z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne nie przekracza kwoty 46,66 zł.

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność (dalej przedsiębiorca) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu (art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1 ustawy o sus i art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy zdrowotnej). Ubezpieczenie chorobowe jest dla niej dobrowolne (art. 11 ust. 2 ustawy o sus).

Zasiłek chorobowy przysługuje przedsiębiorcy, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby, o ile:

podlega ubezpieczeniu chorobowemu i niezdolność do pracy powstała w trakcie tego ubezpieczenia (art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej),
legitymuje się nieprzerwanym okresem ubezpieczenia chorobowego przekraczającym 90 dni, chyba że wystąpiły okoliczności wymienione w art. 4 ust. 3 ustawy zasiłkowej uprawniające do zasiłku chorobowego bez okresu wyczekiwania (art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej).

Oprócz powyższego przedsiębiorca musi spełniać jeszcze jeden warunek. Zgodnie bowiem z art. 2a ust. 1 ustawy zasiłkowej, zasiłek chorobowy (a także świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek macierzyński i zasiłek opiekuńczy) nie przysługuje w razie wystąpienia, w dniu powstania prawa do świadczenia, zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę, do czasu spłaty całości zadłużenia. W 2025 r. minimalne wynagrodzenie wynosi 4.666 zł.

Ważne: Przedsiębiorca nie nabędzie prawa do zasiłku chorobowego, jeśli w dniu powstania do niego prawa posiada zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 46,66 zł (1% z 4.666 zł), do czasu spłaty całości zadłużenia.

W sytuacji gdy ubezpieczony nie posiada wymaganego okresu 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, to dniem powstania prawa do zasiłku jest dzień, od którego nabędzie on prawo do świadczenia, czyli 91. dzień nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. W takim przypadku prawo do zasiłku będzie przysługiwało, jeśli na ten dzień ubezpieczony nie będzie posiadał zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne albo kwota zadłużenia nie będzie przekraczała 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę (por. komentarz ZUS do ustawy zasiłkowej).

Prawo do zasiłku chorobowego przedawnia się, jeżeli zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania do niego prawa (art. 2a ust. 2 ustawy zasiłkowej). Jak wyjaśnia ZUS w powołanym wcześniej komentarzu, jeśli spłata całości zadłużenia zostanie uregulowana:

w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do zasiłku, ubezpieczonemu przysługuje świadczenie za cały okres orzeczonej niezdolności do pracy z tego tytułu,
po upływie 6 miesięcy od dnia powstania prawa do zasiłku, to ubezpieczony nabywa prawo do świadczeń od dnia spłaty całości zadłużenia; prawo do świadczeń za okres przed tą datą ulega przedawnieniu.

W razie spłaty całości zadłużenia ZUS wypłaca zasiłki nie później niż w terminie 60 dni od dnia spłaty całości zadłużenia.

Przedsiębiorca z pytania podlega ubezpieczeniu chorobowemu od 3 marca 2025 r., zatem będzie on uprawniony do zasiłku chorobowego najwcześniej od 1 czerwca 2025 r., tj. po upływie okresu wyczekiwania, który osiągnie 31 maja 2025 r. (29 dni marca + 30 dni kwietnia + 31 dni maja = 90 dni). Jeśli ZUS, rozpatrując prawo do zasiłku chorobowego, ustali na ten dzień zadłużenie z tytułu składek i będzie ono wyższe niż 46,66 zł, to w celu nabycia prawa do zasiłku chorobowego niezbędna będzie jego całkowita spłata.

Przykład

Zakładamy, że przedsiębiorca, o którym mowa w pytaniu, będzie niezdolny do pracy z powodu choroby od 23 maja do 30 czerwca 2025 r. Okres wyczekiwania na prawo do zasiłku chorobowego upłynie 31 maja 2025 r., zatem będzie on przysługiwał dopiero od 1 czerwca 2025 r.

W dniu powstania prawa do zasiłku chorobowego, tj. 1 czerwca 2025 r., ZUS ustali, że zadłużenie przedsiębiorcy z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne wyniesie 53,28 zł (53,28 zł > 46,66 zł). Jeżeli zadłużenie zostanie przez przedsiębiorcę uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do zasiłku chorobowego, to ZUS wypłaci zasiłek chorobowy za okres niezdolności do pracy przypadającej od 1 do 30 czerwca 2025 r.

Zwracamy uwagę! Przedsiębiorca posiadający zadłużenie w ZUS ma prawo do zasiłku chorobowego, jeżeli kwota zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne w dniu powstania prawa do zasiłku jest objęta układem ratalnym albo odroczonym terminem płatności, które spłaca w terminach oraz w wysokościach ustalonych w umowie z ZUS i nie ma on zadłużenia z tytułu bieżących składek. Uznaje się bowiem, że taki płatnik składek nie posiada zadłużenia z tytułu należności składkowych (art. 29 ust. 5 ustawy o sus).