Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 8 (626) z dnia 10.04.2025

Zasiłek chorobowy, a następnie zasiłek macierzyński z tytułu ubezpieczenia chorobowego jako zleceniobiorca

Od roku w spółce z o.o. umowę zlecenia wykonuje osoba, która z tego tytułu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przystąpiła od 1 lutego 2025 r. Ostatnio na PUE/eZUS wpłynęło jej zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA z kodem literowym "B". Czy ma prawo do zasiłku chorobowego, a po porodzie do urlopu i zasiłku macierzyńskiego?

Ubezpieczona, o której mowa w pytaniu, nabędzie prawo do zasiłku chorobowego po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Po urodzeniu dziecka nie będzie jej przysługiwał urlop macierzyński, ale będzie miała prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego (nawet jeśli poród będzie miał miejsce przed upływem 90 dni ubezpieczenia chorobowego).

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego (art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Warunkiem jest jednak posiadanie wymaganego okresu tego ubezpieczenia, tzw. okresu wyczekiwania.

Do 90-dniowego okresu ubezpieczenia chorobowego wlicza się także poprzednie okresy tego ubezpieczenia, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Nie będzie to jednak miało zastosowania w okolicznościach z pytania, gdyż zleceniobiorczyni przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego już w trakcie trwania umowy zlecenia, po roku od jej zawarcia. Tym samym, nawet jeśli przed podjęciem umowy zlecenia podlegała ona ubezpieczeniu chorobowemu z innego tytułu, to nie jest spełniony warunek co do długości przerwy w tym ubezpieczeniu.

Spółka z o.o. od 1 marca 2024 r. zawarła umowę zlecenia z osobą, która z tego tytułu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Od 1 marca 2025 r. przystąpiła ona także do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Osoba ta legitymuje się wcześniejszym 4-letnim okresem podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, które ustało 29 lutego 2024 r.

Od 27 marca 2025 r. ubezpieczona jest niezdolna do pracy z powodu choroby. Z zaświadczenia lekarskiego wynika, że niezdolność do pracy przypada na okres ciąży (kod literowy "B"). Okres 90 dni wyczekiwania na prawo do zasiłku chorobowego upłynie 29 maja 2025 r. (31 dni marca + 30 dni kwietnia + 29 dni maja = 90 dni), a zatem prawo do zasiłku chorobowego nabędzie ona najwcześniej od 30 maja 2025 r. (oczywiście, o ile nadal będzie niezdolna do pracy z powodu choroby).

Legitymowanie się wymaganym okresem ubezpieczenia chorobowego nie dotyczy zasiłku macierzyńskiego (a także zasiłku opiekuńczego). Przy ustalaniu prawa do tego świadczenia nie ma bowiem zastosowania przepis art. 4 ustawy zasiłkowej wprowadzający okres wyczekiwania na prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Zgodnie z art. 29 ust. 1 i art. 31 ust. 1 ustawy zasiłkowej, zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która urodziła dziecko w okresie ubezpieczenia chorobowego, przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy m.in. jako okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Osoba wykonująca umowę zlecenia nie jest uprawniona do urlopów związanych z rodzicielstwem, gdyż przysługują one wyłącznie osobom zatrudnionym w ramach stosunku pracy. Jeżeli jednak podlega ona ubezpieczeniu chorobowemu, to z tytułu urodzenia dziecka ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres odpowiadający wymiarom tych urlopów określonym w art. 180 § 1 oraz art. 182^1a § 1, 2 i 4 K.p.

Osoba wykonuje umowę zlecenia zawartą od 2 stycznia do 31 grudnia 2025 r. Z tego tytułu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przystąpiła od 1 marca 2025 r., a w dniu 26 marca 2025 r. urodziła dziecko. Od dnia porodu nabyła ona prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługującego za okres od 26 marca do 12 sierpnia 2025 r. (20 tyg.).

Po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego ubezpieczona będzie mogła otrzymać także zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego (maksymalnie przez 32 tygodnie, gdyż 9 tygodni urlopu rodzicielskiego/zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu jest przeznaczonych dla ojca dziecka). W tym celu będzie musiała wystąpić z wnioskiem do płatnika zasiłku najpóźniej do 12 sierpnia 2025 r., jeśli będzie chciała z niego skorzystać bezpośrednio po okresie pobierania poprzedniego zasiłku.

Z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego ubezpieczona będzie mogła skorzystać również w innym terminie, nie później jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia.

Zwracamy uwagę! Jeżeli umowa zlecenia zakończy się przed porodem, np. w czasie trwania niezdolności do pracy z powodu choroby, to osoba wykonująca umowę zlecenia nie nabędzie prawa do zasiłku macierzyńskiego. Przysługuje on bowiem osobie, która urodzi dziecko w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Ustawa zasiłkowa w art. 30 wymienia wyjątki od tej reguły, jednakże dotyczą one wyłącznie pracowników.

Osoba wykonująca umowę zlecenie podlegała z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym (w tym chorobowemu) oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu od 2 kwietnia 2024 r. do 28 lutego 2025 r.

Od 5 lutego 2025 r. jest ona nieprzerwanie niezdolna do pracy z powodu choroby, natomiast w dniu 4 marca 2025 r. urodziła dziecko. Ponieważ ubezpieczenie chorobowe ustało z dniem 28 lutego 2025 r., zainteresowana nie nabyła prawa do zasiłku macierzyńskiego. Jeśli jednak jest nadal nieprzerwanie niezdolna do pracy z powodu choroby, może korzystać z zasiłku chorobowego - do wyczerpania okresu jego płatności po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, który wynosi 91 dni. Po wykorzystaniu tych dni będzie mogła ubiegać się w ZUS o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego.