Ustalanie wysokości zasiłku dla przedsiębiorcy w świetle regulacji obowiązujących od 1 grudnia 2013 r.

1) Pracownica zatrudniona na podstawie umowy o pracę, z tytułu której uzyskuje wynagrodzenie niższe od wynagrodzenia minimalnego, od 30 grudnia 2013 r. rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej. Z działalności podlega ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu. W jaki sposób ZUS ustali podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, jeśli niezdolność do pracy powstała w styczniu 2014 r., natomiast podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za grudzień 2013 r. wyniosła 400 zł?

Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego ZUS przyjmie podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe za grudzień 2013 r., po uzupełnieniu do pełnej miesięcznej kwoty, od której zostałaby opłacona składka na ubezpieczenie chorobowe, gdyby ubezpieczony podlegał temu ubezpieczeniu przez pełny miesiąc kalendarzowy.

Powyższe wynika z art. 49 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Przepis ten stanowi, że w sytuacji gdy niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, a okres ubezpieczenia chorobowego rozpoczął się nie później niż 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu, to przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego stosuje się odpowiednio art. 37 ust. 1 ustawy zasiłkowej. A zatem do obliczenia podstawy wymiaru zasiłku, do którego prawo powstało przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, przyjmuje się wynagrodzenie, jakie pracownik uzyskałby gdyby przepracował cały miesiąc kalendarzowy. W przypadku osób prowadzących działalność, za "uzupełnione wynagrodzenie" przyjmuje się kwotę, od której zostałaby opłacona składka na ubezpieczenie chorobowe za cały miesiąc (po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki).

Taka zasada ustalania podstawy wymiaru zasiłku obowiązuje wówczas, gdy niezdolność do pracy powstała:

• w pierwszym kalendarzowym miesiącu ubezpieczenia chorobowego albo
   
• w drugim miesiącu ubezpieczenia, gdy pierwszy miesiąc jest niepełnym kalendarzowym miesiącem ubezpieczenia

oraz pod warunkiem, że okres tego ubezpieczenia rozpoczął się po okresie nie dłuższym niż 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu.

Takich wyjaśnień udzielił ZUS w piśmie z dnia 13 grudnia 2013 r. pt. "Nowe zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków dla ubezpieczonych niebędących pracownikami…", dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl.

Osoba prowadząca działalność, o której mowa w pytaniu, podlega nieprzerwanie pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu i od 30 grudnia 2013 r. rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej podlegając z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu. Ponadto jej niezdolność do pracy powstała w styczniu 2014 r., tj. w drugim miesiącu ubezpieczenia, gdy pierwszy miesiąc był niepełnym kalendarzowym miesiącem ubezpieczenia. Spełnione zostały zatem wszystkie warunki uzasadniające konieczność uzupełnienia przychodu stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku. Przychód ten zostanie uzupełniony na zasadach podanych przez ZUS w ww. piśmie.

Przyjmując założenia z pytania, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowić będzie uzupełniona podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe za grudzień 2013 r. w wysokości 5.349,98 zł, zgodnie z wyliczeniem: 400 zł - 54,84 zł = 345,16 zł; 345,16 zł : 2 dni x 31 dni = 5.349,98 zł.

2) Osoba prowadząca działalność gospodarczą od 1 września 2013 r. (podlegająca z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym, w tym ubezpieczeniu chorobowemu), chorowała przez kilka dni września 2013 r. Ponownie stała się niezdolna do pracy z powodu choroby w grudniu 2013 r. Za wrzesień 2013 r. otrzymała zasiłek chorobowy, w związku z tym składki na ubezpieczenia społeczne, w tym chorobowe, opłaciła od podstawy proporcjonalnie zmniejszonej. Czy przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku przysługującego w grudniu 2013 r. ZUS, zgodnie z nowym przepisem art. 49 ust. 2 ustawy zasiłkowej, powinien był uzupełnić postawę wymiaru składek za wrzesień 2013 r.?

Nie. Obowiązujące od 1 grudnia 2013 r. przepisy ustawy zasiłkowej, dotyczące uzupełniania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe przy ustalaniu wysokości zasiłków, mają zastosowanie do ubezpieczonych niebędących pracownikami, których niezdolność do pracy uprawniająca do zasiłku powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, a okres tego ubezpieczenia rozpoczął się nie później niż 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu.

W sytuacji opisanej w pytaniu podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo (stanowi ją podstawa wymiaru zasiłku przysługującego przed przerwą), ponieważ między okresami pobierania zasiłku nie wystąpiła przerwa wynosząca co najmniej 3 miesiące kalendarzowe.

Ubezpieczony od 1 września 2013 r. prowadzi działalność gospodarczą. Z tego tytułu podlega ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu. We wrześniu 2013 r. chorował przez 4 dni i nabył prawo do zasiłku (posiadał wymagany okres ubezpieczenia chorobowego). Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego we wrześniu 2013 r. stanowiła najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za ten miesiąc (po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą 13,71%), tj. 1.922,37 zł (2.227,80 zł - 305,43 zł).

Ponownie ubezpieczony stał się niezdolny do pracy z powodu choroby od 22 grudnia 2013 r. do 10 stycznia 2014 r. Ponieważ przerwa pomiędzy okresami pobierania zasiłku trwała krócej niż 3 miesiące kalendarzowe (październik i listopad 2013 r.), podstawa wymiaru zasiłku przysługującego po przerwie nie uległa zmianie.

Gdyby ubezpieczony prowadził działalność gospodarczą od 1 sierpnia 2013 r. i w tym miesiącu chorował, a ponowna niezdolność do pracy powstała po 30 listopada 2013 r., to podstawa wymiaru zasiłku przysługującego po przerwie zostałaby ustalona na nowo z uwzględnieniem nowych zasad obowiązujących od 1 grudnia 2013 r. (pomiędzy okresami pobierania zasiłków wystąpiłaby przerwa trwająca co najmniej trzy miesiące kalendarzowe).